Assalawma a’leykum qa’dirli tin’lawshilar. Bu’gin erkek ha’m hayaldin’ o’zgesheligi haqqinda teren’irek oy-pikirler ju’ritemiz. O’tken sapari Jaratilis kitabinin’ ekinshi babinin’ bazi ayatlarin sizler menen birge ko’rip, u’yrengen edik. Bul bapta alti a’hmiyetli haqiyqatlar bar. Bul haqiyqatlardin’ ne ekenine qizig’ip atirg’an bolsan’iz bizler menen birge Muxaddes So’zlerdin’ du’nyasina sayahat etin’.
Birinshi haqiyqat bul, Quday adamdi tiykarg’i ha’rekettegi jeke adam etip jaratti. Bir kisi adam haqqinda bilay degen eken: “Barliq waqiyalar erkek adamnin’ a’tirapinda boladi…” Onin’ bul ga’pinde jan bar, sebebi Quday hayal ati menen emes, erkek ati menen pu’tkil adamzatqa at berdi. Tariyxqa na’zer salsaq, Quday negizi erkeklerge qarata aytqan. Hayal emes erkek ha’mme haywanlarg’a at berdi. Erkek hayaldin’ emes al hayal erkektin’ qabirg’asinan jaratilg’an. Hayal erkek ushin jaratilg’an ha’m onin’ aldina alip kelingen. Adam-ata hayalg’a Hawa ene dep at qoydi.
Bizler Jaratilis kitabinan Quday adamdi yag’niy erkek adamdi qalay jaratqanin ha’m oni kerekli na’rseler menen ta’minlegeni haqqinda oqiymiz. Basqa waqiyalar bolsa a’lbette erkek adam menen baylanisli tu’rde o’tedi. Quday Adamdi birinshi bolip jaratti. Quday birinshi erkekti son’ hayaldi jaratti. Ele hayal payda bolmay turip, Quday Adamg’a jaqsi ha’m jamandi biliwge bolatug’in taldin’ miywesinen jemewdi qadag’alag’an edi. Adam ata buni Hawa enege aytti. Adam pu’tkil jer ju’zinin’ ha’kimi edi. Ol pu’tkil adamzattin’birinshi wa’kili edi. Adam ata tosattan yamasa biykarg’a birinshi bolip jaratilmag’an. Adamnin’ birinshi bolip jaratiliwinin’ tiykari yag’niy sebebi bar. Jaratilis kitabinin’ jaziliwinsha ruwxlantirg’an Quday, Paveldi de usi haqqinda jaziwg’a ruwxlantirg’an.
1 Timofey 2 bap 12-13 ayatlarda bilay jazilg’an: “Hayaldin’ ta’lim berip, er adamdi basqariwina ruxsat etpeymen. Hayal tinish bolsin. O’ytkeni da’slep Adam-ata, son’inan Hawa-ene jaratildi”. Adamzattin’ jetilisiwinin’ tariyxina na’zer salatug’in bolsaq, erkekler ja’miyetti basqarg’an. A’lbette tariyxta matriarxat da’wir de bolg’an. Biraq ja’ne Jaratilis kitabina qaraytug’in bolsaq, Qudaydin’ o’zi patriarxti jaratti. Quday hayaldi erkektin’ qabirg’asinan aldi. A’jayip ta’repi Quday Adam ata menen Hawa eneni eki tu’rli usilda jaratti. Hayal adam erkek adamnin’ qabirg’asinan jaratilg’an eken, onin’ o’mirdegi waziypasi da erkek adamdikinen pariq qiladi. Oni qalay bilemiz. Bul haqqinda Muxaddes Kitap bilay deydi: “Sebebi erkek hayaldan emes, al hayal erkekten kelip shiqqan”.
Quday hayaldi erkek ushin jaratti. Jaratilis 2 bap 18 ayatta bilay jazilg’anin oqiymiz: “Adamnin’ jalg’iz bolg’ani jaqsi emes, og’an ilayiqli ja’rdemshi jarataman”, degen. Quday adamnin’ jalg’iz bolg’ani og’an jaqsi emes ekenin bilip, og’an tuwri keletug’in ja’rdemshi jaratiwg’a qarar etken. Ol sol birinshi jaratilg’an adamg’a uqsag’an ha’m odan pariq etiletug’in insan edi. Onin’ o’zine tuwri biologik, fiziologik ha’m psixologik ta’repleri bar edi. Ol Adam atani toltiriw ha’m jer ju’zinde na’sil qaldiriwg’a ja’rdem beriw ushin jaratilg’an edi. Odan tisqari ol adam menen muhabbatta birlesiwi kerek edi. Quday erkekke hayal ushin at qoyiw huquqin berdi.
Quday erkek penen hayaldi ten’ qilip jaratti. Sizler joqarida aytip o’tken haqiyqatlardan ne ushin erkek penen hayal ten’ ha’m bir waqittin’ o’zinde bir-birinen pu’tkilley pariq qilatug’inin bilip aldin’iz.
